Wat is een Wijkuitvoeringsplan (WUP)?

Een Wijkuitvoeringsplan (WUP) is een gedetailleerd plan dat door gemeenten wordt opgesteld om de warmtetransitie in specifieke wijken te realiseren. Het plan beschrijft de praktische stappen, de technische oplossingen, en de planning voor het omzetten van bestaande warmtevoorzieningen naar duurzame alternatieven.

Waarom is een Wijkuitvoeringsplan belangrijk?

Het Wijkuitvoeringsplan is cruciaal omdat het de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame warmtebronnen op wijkniveau concreet maakt. Het plan zorgt ervoor dat de uitvoering van de warmtetransitie gestructureerd verloopt, met aandacht voor de technische haalbaarheid, financiële aspecten, en de betrokkenheid van bewoners.

Hoe kan Ekwadraat helpen bij het opstellen van een Wijkuitvoeringsplan?

Ekwadraat ondersteunt gemeenten bij het ontwikkelen van een Wijkuitvoeringsplan door middel van technische en financiële analyses, bewonersparticipatie, en het uitwerken van uitvoeringsstrategieën. Ze helpen bij het identificeren van de meest geschikte duurzame warmteoplossingen voor elke specifieke wijk en zorgen voor een realistische en haalbare implementatieplanning.

Wat zijn de belangrijkste onderdelen van een Wijkuitvoeringsplan?

Een Wijkuitvoeringsplan bevat een analyse van de huidige situatie in de wijk, de selectie van geschikte duurzame warmteopties, een stappenplan voor de uitvoering, een financiële analyse, en een plan voor bewonerscommunicatie en -betrokkenheid. Het plan biedt ook een tijdlijn en een overzicht van de benodigde investeringen.

Wijkuitvoeringsplan opstellen

Aardgasvrij als gemeente

Een wijkuitvoeringsplan (WUP), ook wel een uitvoeringsplan genoemd, geeft aan hoe een gemeente van plan is haar wijken aardgasvrij te maken door over te stappen naar duurzame manieren van verwarmen en koken. Wijkuitvoeringsplannen worden opgesteld als opvolging op het warmteprogramma (voorheen Transitievisie Warmte). In dit artikel lees je alles over het het wijkuitvoeringsplan.

Wat is een wijkuitvoeringsplan?

Gemeenten zijn verplicht om een wijkuitvoeringsplan op te stellen voor de wijken die voor 2030 van het aardgas af gaan. Zowel in het Interbestuurlijk Programma (IBP) als in het (ontwerp-) Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten een warmteprogramma en uitvoeringsplan maken voor de wijken die voor 2030 van het aardgas af gaan. Een wijkuitvoeringsplan is een verdiepingsslag op het warmteprogramma die met alle belanghebbenden gemaakt wordt om een wijk, buurt of dorp aardgasvrij te maken. In het wijkuitvoeringsplan wordt invulling gegeven aan diverse bouwstenen: techniek, financiën, regie & organisatie, wijkactivatie, planning & uitvoering en koppelkansen.

Aan de hand van gesprekken met de wijkbewoners wordt een definitieve keuze gemaakt voor het warmtealternatief voor een wijk en het moment waarop het aardgas in de wijk wordt afgesloten. Vanuit je regiefunctie als gemeente stel je dit plan op in samenspraak met bewoners en andere stakeholders. Maar hoe ziet zo'n plan er dan concreet uit? Hoe kom je van plan tot uitvoering? Hoe speel je in op kansen die ontstaan als je al te weinig capaciteit hebt? En wat betekent dit voor rol van de raad?

Hoe stel ik een wijkuitvoeringsplan op?

Er zijn meerdere routes mogelijk om te komen tot een uitvoeringsplan op wijkniveau. De route is onder andere afhankelijk van de reeds betrokken partijen, hun wensen en belangen, de mate van draagvlak bij inwoners en de technische en economische mogelijkheden voor de wijk. Bij de transitievisie warmtes in Nederland verschillen de mate van participatie van bewoners en gebouweigenaren sterk. Het wijkuitvoeringsplan wordt echter altijd opgesteld samen met de bewoners en gebouweigenaren. Onderdeel van onze aanpak is een goede oriëntatie. Onder andere het samen met inwoners voorbereiden van een startbijeenkomst met de wijk. Afhankelijk van wat in de startbijeenkomst wordt opgehaald wordt het proces verder ingericht.

Subsidie wijkuitvoeringsplannen

Om de realisatie van wijkuitvoeringsplannen te stimuleren, had Het Rijk voor gemeenten een nationale subsidie beschikbaar gesteld. Door pilots te draaien en praktijkervaring op te doen wordt er geleerd op welke wijze de wijkgerichte aanpak kan worden ingericht en opgeschaald. Deze subsidie heet ‘Proeftuinen Aardgasvrije Wijken’ (PAW) en was middels drie openingsrondes aanvraagbaar in de periode 2018 tot 2021. De 47 aanvragers van de laatste openstellingsronde verwachten in het eerste kwartaal van 2022 de uitslag. Het is nu afwachten op de evaluatie van de overheid op deze regeling en af te wachten of er een vervangende subsidie komt. In het regeerakkoord is al aangekondigd dat er een nationale subsidieregeling komt voor de onrendabele top van collectieve warmteprojecten.

In sommige regio’s hebben lokale of regionale overheden ook andere gelden beschikbaar. Zo is er in Provincie Gelderland het programma Wijken van de Toekomst. Hieruit kan een initiatief extra ondersteuning verkrijgen en ook subsidies aanvragen. Benieuwd of er in uw regio ook lokale of regionale ondersteuning of gelden beschikbaar zijn? Neem dan contact op met onze adviseurs, met uw gemeente of provincie.

Onze aanpak in het kort

Stappenplan van begin tot eind

Inclusief betrokkenheid bewoners

Voldoen aan alle wettelijke verplichtingen

Duidelijke rol gemeenteraad

Podcast: wijkuitvoeringsplannen

In de zesde aflevering van onze podcast Het Energiecafé spreekt Cor van de Haar met Marco Harms, Oscar Jansen en Milou van Rijn over de warmtetransitie. Er wordt gesproken over de wijkuitvoeringsplannen, over het plan of liever gezegd het proces en de communicatie en participatie binnen dit proces.

Webinar: de éérste lessen uit de praktijk!

We hebben inmiddels een aantal Wijkuitvoeringsplannen (WUP's) mogen doen. Bekijk onze webinar waarin adviseur Dirk-Jan vertelt over onze lessons learned uit de praktijk.

Het wijkuitvoeringsplan is onderdeel van een proces
Als gemeente heb je de regierol. Zorg voor duidelijke kaders vooraf en betrek de interne organisatie.
Het gaat om een integrale opgave. Neem niet alle apen zelf op je schouders.
Er zijn grote verschillen op het gebied van kennis en tempo tussen de stakeholders. Richt hier het proces op in.

Bekijk hier de webinar

Blogs Wijkuitvoeringsplannen

Jouw WUP: kies je voor een plan of een proces?

Hoewel elke wijk, elke buurt, elk gemeente uniek is zien we twee aandachtspunten steeds weer tegenkomen. Enerzijds het scherp hebben van de juiste vraag: Wil je een plan of wil je een proces? Anderzijds: Waarover heb je regie en wat stel je vast als raad? In deze blog nemen je mee waarom dit belangrijk is. En hoe jij als duurzaamheidsambtenaar jouw raad hierin kan meenemen.

Lees hier de hele blog van Milou

Participatie binnen de WUPS

"De grootste uitdaging is niet het vinden van de beste techniek, maar om eigenaarschap te creëren onder burgers. Eigenaarschap creëer je niet door te ontzorgen en daarbij beslissingen te maken voor bewoners." Participatie binnen de warmtetransitie is verplicht en dat is maar goed ook. Burgers zijn namelijk het start- en het eindpunt van de warmtetransitie.

Lees hier de hele blog van Richt

Hoe ga je om met beperkte personele capaciteit?

De energietransitie komt op gang. De afgelopen jaren is het takenpakket van gemeenten en provincies rondom energie en duurzaamheid flink uitgebreid. De nood is hoog. Er is sprake van personeelsschaarste en krapte op de arbeidsmarkt. Ook heb je als gemeente niet altijd de juiste kennis en expertise in huis. Hoe zorg je dan voor voldoende capaciteit en efficiënte inzet van middelen?

Lees hier de hele blog van Milou